UE zależna od rosyjskiego oleju napędowego

Rosyjskie oleje w UE

Rosyjska ropa naftowa stanowiła blisko 1/4 importu surowca do UE w 2021 r. (dane za I-XI 2021). Unia sprowadza z Rosji dodatkowo liczne produkty ropopochodne (35 proc. importu w kategorii „ropa i produkty ropopochodne”). Wśród nich wysoki udział stanowią półprodukty rafineryjne (58 proc.), olej opałowy (25 proc.), oleje napędowe (21 proc.), nafta (19 proc.) i ciekły gaz z ropy naftowej (12 proc.). W latach 2014-2018 udział Rosji w imporcie oleju opałowego do UE spadł z ponad 40 proc. do ok. 13 proc. Do 2021 r. udział ten wzrósł do blisko 25 proc. Najbardziej uzależniona jest obecnie Holandia, na którą przypada blisko 75 proc. całego importu rosyjskiego oleju opałowego do UE w 2021 r. (8,2 mln ton). W następnej kolejności są Niemcy (7 proc.) i Włochy (4 proc.).

Struktura importu produktów ropopochodnych

Największą część importowanych produktów ropopochodnych stanowią oleje napędowe (ok. 50 proc. ogółu). W 2021 r. rosyjskie rafinerie przerobiły 5,6 mln b/d (baryłek dziennie) ropy, z czego wyeksportowały 2,8 mln b/d produktów naftowych, głównie do Europy, gdzie trafiło 750 tys. b/d oleju napędowego, zaspokajając 10 proc. popytu. Z Rosji pochodzi w sumie ponad 20 proc. dostaw olejów napędowych. Najwięcej dociera do Niemiec, Francji i Polski, które odpowiadały w 2021 r. za 56 proc. unijnego importu. Przed pandemią w 2019 r. kraje te sprowadzały z Rosji odpowiednio 5 mln ton, 4,3 mln ton i 2,3 mln ton olejów napędowych.

Europa uzależniona od diesla

Oleje napędowe są kluczowym paliwem europejskiego transportu i przemysłu, co utrudnia proces uniezależnienia się od Rosji. Unijne rafinerie nie są w stanie zaspokoić lokalnego popytu na olej napędowy. Ograniczona podaż wpływa na wzrost cen. Olej napędowy kosztował w marcu 2022 r. więcej niż benzyna w 17 z 27 krajów Unii. W Niemczech i Francji ta sytuacja miała miejsce po raz pierwszy od 10-15 lat. Niemiecka gospodarka zależy od dostaw z Rosji w blisko 75 proc. Uniezależnienie się od rosyjskiej ropy naftowej jest jednak możliwe. Zastąpienie olejów napędowych z Rosji wymaga natomiast inwestycji w modernizację europejskich rafinerii, zmiany struktury floty pojazdów osobowych (mniejsze zużycie oleju napędowego) oraz redukcji zużycia poprzez ograniczenie prędkości na autostradach i zwiększenie wykorzystania komunikacji miejskiej.

Dostawy benzyny

Europejska gospodarka nie musi bać się o dostawy benzyny z Rosji. Unia jest eksporterem netto tego produktu ropopochodnego i wysłała ponad 50 mln ton benzyny poza UE. Jednocześnie, dostawy nie są uzależnione od rosyjskich produktów. Jedynie w Estonii udział benzyny z Rosji w 2019 r. wyniósł prawie 67 proc. W pozostałych krajach członkowskich rosyjskie dostawy nie istnieją lub są pomijalne.

‍

Źródła:

• MAE (2022), Energy Fact Sheet: Why does Russian oil and gas matter?
• Fuels Europe (2018), Statistical Report 2018
• Reuters (2022), Diesel shortage in Europe threatens to slow economic growth
• Bloomberg (2022), Most Europeans Now Pay More for Diesel Than Gasoline at the Pump
• Reuters (2022), Diesel shortage in Europe threatens to slow economic growth
• Lipiński, K., Maj, M., Miniszewski, M. (2022), Unia Europejska niezależna od Rosji? Alternatywne źródła dostaw surowców energetycznych, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
• MAE (2022a), A 10-Point Plan to Cut Oil Use

Tekst powstał we współpracy z Adamem Juszczakiem i znalazł się w Tygodniku Gospodarczym PIE 13/2022 z 31.03.2022 r.

‍

‍